Hij stond er al in de verte. Hij zag er goed uit. Beetje verweerd misschien en al heel lang niet meer in de olie gezet. Zag ik die knipoog, en klonk er een diep, behaaglijk gegrommel toen ik over zijn voorhoofd wreef? Ik sloeg goedmoedig op z'n schilden, aaide z'n volsproten voelsprieten en slingerde me in één zwaai op z'n rug.
Kè-Gaghell, een beest van een beeld, dit beeld van een beest. Ik heb hem in een of andere oertijd gedacht, levend op de grens van ijs en water. Vandaar de klauwen aan de zwemvliezen. De pantserrug is om van onderen door het ijs te breken met in de hoofdrol het voorhoofd. Met een soort kieuwbeweging spoeden de schilden hem door het water en op z'n rug, met opengevouwen schilden glijdt hij als een slede over het ijs, gejaagd door de wind. De ogen liggen in kassen van verhoornde wenkbrauwen, zelfs de voelsprieten zijn gepantserd. Door de slag in de ruggengraat kun je als rechtsdragende redelijk comfortabel op z'n rug zitten.
Ik heb er drie jaar aan gewerkt, soms tot diep in de nacht, tot op het levensgevaarlijke af. Toestanden met kettingzagen, half onder de stam. En de dommekracht die net niet echt stevig stond, maar meestal wel genoeg.
Ik heb een bijl voor op een zware stalen buis laten lassen, met het scherp recht vooruit, als kloofmes. Met de ketting zaagde ik verticaal broodjes in, zo diep als het spint. Met een pokhouten hamer van twee kilo achter op de buis en zo de bijl de broodjes af doen kloven, soms uit de hand, met het eigen gewicht. Hij stond op blokken en planken, ook van Azobé, met keggen gefixeerd.
Jas en ik hebben samen de schone kern, ruim twee en een halve ton, op buizen de schuur in gerold. Op een gegeven moment ging hij er vandoor en wij keken elkaar aan en brachten het gevaarte, volledig op elkaar ingespeeld met chirurgische precisie tot stilstand vlakvoordat hij de schuurmuur aan puin rolde. Dat was een fijn kameradenmoment.
Ik zocht naar een passende naam, maar dat viel niet mee. Er moest een oerkreet in doorklinken. En toen kwam Gep met Anne Linde op de arm de schuur in en Lindje stak haar éénjarige vingertje naar het tot staat van verbeelding gevorderde monster uit en zei: 'Kè-Gaghell!'. Ik heb het onmiddellijk met een pijpje krijt op het bespinragde cement van de muur fonetisch weergegeven en als het goed is staat het er nog steeds, geflankeerd door de sterfdata van John Lennon en Jas.
En vanaf dat moment was Kè-Gaghell opgenomen in ons gezin.
Als toeristenverhaal wil ik nog wel es vertellen dat ik in die tijd voorletters van samenstellingen verwisselde. Dit stamt uit de rijke oranjeweg traditie die ook 'Smitbakker Vis' voortgebracht heeft. Omdat ik daar zonder kachel werkte, werd 'Geen Kachel' tot Kè-Gaghell.
Maar Anne Linde is waar.
Ik dronk toen Grolsch en dat kwam goed uit. Ik gebruikte de kratten op de kop om op te staan, liggend voor laag zittend, of op de korte kant voor gewoon zittend werk. Met mijn dommekracht kon ik vijf ton omhoog draaien en die is nog steeds in gebruik. Ik wil nog es proberen wat zware rotsblokken naar vóór de keuken te wentelen. Als golfbrekers om de verhogende zeespiegel het hoofd te bieden.
Ik zie nog de gebarsten ster in het glas van de Oosterpoortgalerie. Waar Kè-Gaghell in een bevallige kraanzwaai met z'n rechterklauw een ruit induwde. Hij heeft zeker een jaar opzij bij 'Hart voor hout' in Utrecht de verdediging gevoerd. Toen verhuisde hij naar Nieuweschans, waar hij nu de wacht houdt in de beeldentuin. Heel robuust, de verborgen krachten door haarscheurtjes gesierd, met een élégance, gedragen en gedekt door de pijlvormige schilden. Deze hadden hun oorsprong gevonden als verklaring voor de V-vorm die je soms over een plas ziet trekken.
Kè-Gaghell was meer dan een fantasie. Hij stond voor het idee van 'Biofiction'. De bestaande Natuur inspireerde me met haar veelvormigheid, maar beperkte mijn verbeelding. Vandaar dat ik niet schroomde mijn scheppingen naar eigen inzicht eigenschappen toe te dichten, daartoe uitgerust met passende attributen.
Nu stond hij daar, alleenzaam in de smeltende sneeuw. Hij heeft de winter moeiteloos overleefd. Even voelde ik me een vader voor zijn kind.
Toen ging ik verder, zonder om te kijken.
We kunnen weer jaren vooruit.
YouTube: Kè-Gaghell