22 juni 2008
Tot afgelopen donderdag heb ik met Dusty gezwommen als een bejaarde. Op mijn gemakje met minnende streeltjes en alledaagse ontmoetingen. Ik had het niet van tevoren bedacht en het was ook geen gekte zoals kenmerkend voor een voorjaarsschoonmaak, maar een plotselinge opwelling om weer met Dusty te exploderen, net als in de goede oude tijden in Fanore.
Begrijpelijke stap voor stap beschrijvingen van gebeurtenissen die zich afspelen in drie dimensies zijn van nature moeilijk te preciseren en zelfs nog lastiger en in aanleg langdradig om te verstaan. Zo ben ik bijvoorbeeld rechtshandig en dat heeft als gevolg dat ik opzij veel beter uit de vinnen kom als ik op mijn rechterkant zwem. Dusty schijnt dit door te hebben want ze mag me graag op het verkeerde been zetten. Maar ook ik heb zo van die zwemtruckjes om de bijzondere aandacht van Dusty te trekken, zoals op mijn zij of op mijn rug zwemmen, in schroefduik naar de bodem gaan, me vasthouden aan kelpwier om gemakkelijker beneden te blijven, ratelen met een ketting of het maken van snelle manoeuvres.
Twee basisstrategieën kenmerkend voor Dusty zijn de benadering van achteren en het voorkómen van botsingen. Een combinatie van beide vindt plaats in een geliefde routine. We beginnen met zij aan zij te zwemmen. Zij gaat eerst iets sneller en buigt mij steeds meer één kant uit, waarbij ze een ruimere cirkel beschrijft dan ik. Dit resulteert uiteindelijk in het uitkomen van haar snuit bij mijn voeten. Ze beschrijft vervolgens een nog nauwere cirkel en komt uit aan mijn andere kant alsof ze wil zeggen: ‘Nu ben ik hier en dus ben jij aan zet!’ Als ik geen initiatief neem zwemt ze weg en komt vaak stiekem terug, te vaak vanuit een richting die ik niet verwacht om toeval te zijn.
Een populaire mening over haar vermogen om menselijk gedrag te anticiperen is dat ze gedachten kan lezen. Een fysieke voorwaarde om afstand te schatten is een blikveld vanuit twee onderling verbonden punten met gezichtsvermogen, het bifocale gezichtsveld van beide ogen. Het unifocale gezichtsveld van de beide afzonderlijke ogen is echter veel uitgebreider omdat ze aan weerszijden van haar hoofd zijn geplaatst. Omdat één oog geen afstand kan schatten moet er een andere manier van zijwaartse oriëntatie zijn. Omdat ze enkel haar sonar recht vanuit haar voorhoofd kan richten gaat dat niet op. De vraag blijft hoe ze zich zijwaarts oriënteert en opent een paradijs voor speculaties. Foto’s getuigen van door zonlicht geprojecteerde kleine en complexe rimpelpatronen die heel mogelijk het gevolg zijn van de opwekking van geluid. Ik heb me al eerder gewaagd aan het beeld van een ring van geluid die ze om haar hoofd vormt om met verschuifbare golflengten de binnenkomende geluidsinformatie af te lezen.
Uiteraard sluit dit haar vermogen om visuele informatie te duiden niet uit. Als ik bijvoorbeeld even op adem wil komen na een partijtje ravotten hoef ik haar enkel maar mijn rug toe te draaien en ze laat me even alleen om bij te komen.
Hoewel Dusty overwegend lijkt te reageren op ‘hier en nu’ situaties beantwoordt ze ook omstandigheden van ingewikkelder aard. Niet alleen heeft ze altijd een levendige belangstelling voor mijn monovin getoond, ze bestudeert ook mijn manier van zwemmen door me vanuit alle mogelijke posities gade te slaan. Ik vermoed dat ze mijn inzicht van watergedrag herkent als ze me met de golven ziet zwemmen. Als een golf aankomt, duw ik me met de mono neerwaarts naar voren en als deze mijn watervleugel bereikt, gebruik ik de toename aan gewicht van het water door de vleugel op te heffen, waarbij ik ook water naar achteren duw. Zo gebruik ik de energie van een golf twee keer. Dankzij ons beider begrip van water kunnen we, tot in zekere mate, elkanders bewegingen voorzien.
Gelukkig houdt ze ervan om routines uit te dagen met verrassingen. Opeens zie ik haar met haar staart meppen en pijlsnel uit het zicht gaan. Dan springt ze, hoger dan ik haar ooit tevoren heb zien doen.
In dezelfde zwem laat ze tot twee keer toe grote luchtbellen los onder water. Iemand een idee waarom?
Vandaag breken de wolken en schreeuwen de stormen. Waar ging ze heen, waar is ze nu?
Jan Ploeg, Lackanishka, 22 juni 2008
print versie